بابانوئل، که در فرهنگ غربی با نام سانتا کلاوس (Santa Claus) نیز شناخته می‌شود، یکی از نمادهای اصلی کریسمس است. او به عنوان پیرمردی مهربان با ریش سفید بلند، لباس قرمز، کمربند مشکی و کلاه قرمز پشمی شناخته می‌شود که در شب کریسمس به خانه‌های کودکان می‌آید و برای آن‌ها هدایا می‌آورد. شخصیت بابانوئل ریشه در سنت‌های مختلف تاریخی دارد و در طول زمان تکامل یافته است.
ریشه‌های تاریخی بابانوئل
بابانوئل در واقع برگرفته از شخصیت سنت نیکلاس (Saint Nicholas) است، اسقفی که در قرن چهارم میلادی در منطقه‌ای که امروزه ترکیه نامیده می‌شود، زندگی می‌کرد. سنت نیکلاس به مهربانی، دستگیری از فقرا و عشق به کودکان مشهور بود. یکی از داستان‌های معروف درباره او، کمک مالی مخفیانه به خانواده‌ای فقیر برای تهیه جهیزیه دخترانشان است. این ویژگی‌ها سبب شد که نام او با هدیه دادن و کریسمس گره بخورد.
در قرن نوزدهم میلادی، شاعران و نویسندگان آمریکایی با استفاده از سنت‌های اروپایی، شخصیت بابانوئل را به شکلی که امروز می‌شناسیم، خلق کردند. طراحی مدرن بابانوئل با لباس قرمز و ریش سفید، نخستین بار در تبلیغات شرکت کوکاکولا در دهه ۱۹۳۰ به شهرت جهانی رسید و به شکل امروزی تثبیت شد.
بابانوئل چه نمادی دارد؟
بابانوئل نمادی از شادی، سخاوت و روح کریسمس است. او نشان‌دهنده محبت، بخشش و امید است و کودکان را به رفتار خوب تشویق می‌کند. در ادامه، برخی از نمادهای مربوط به بابانوئل را بررسی می‌کنیم:
۱. لباس قرمز و ریش سفید
لباس قرمز بابانوئل ریشه در سنت‌های قرون وسطایی دارد، اما شکل مدرن آن بیشتر به طراحی‌های قرن بیستم بازمی‌گردد. ریش سفید بلند او نشانه‌ای از خرد، مهربانی و وقار است.
۲. سورتمه و گوزن‌های پرنده
بابانوئل با سورتمه‌ای که توسط هشت یا نه گوزن پرنده کشیده می‌شود، از قطب شمال حرکت می‌کند و در طول شب کریسمس هدایا را توزیع می‌کند. این گوزن‌ها از افسانه‌های قدیمی اسکاندیناوی الهام گرفته شده‌اند.
۳. ورود از دودکش
طبق داستان‌های کریسمس، بابانوئل از دودکش وارد خانه‌ها می‌شود تا هدایا را در جوراب‌های آویخته شده روی شومینه یا زیر درخت کریسمس قرار دهد. این سنت برگرفته از داستان‌های مربوط به سنت نیکلاس است که از طریق پنجره‌ها و دودکش‌ها کمک‌های خود را به فقرا می‌رساند.
۴. هدیه دادن
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بابانوئل، هدیه دادن است. این سنت به یادبود بخشندگی سنت نیکلاس و همچنین هدیه‌های سه مغ از مشرق زمین به حضرت عیسی (ع) در زمان تولد او بازمی‌گردد. در فرهنگ امروزی، هدیه دادن در کریسمس به نمادی از محبت و دوستی تبدیل شده است.
بابانوئل در فرهنگ‌های مختلف
بابانوئل در فرهنگ‌های مختلف با نام‌ها و ویژگی‌های متفاوتی شناخته می‌شود:
- در هلند به او «سینترکلاس» (Sinterklaas) می‌گویند و جشن او در اوایل دسامبر برگزار می‌شود.
- در آلمان، شخصیت «کریستکیند» (Christkind) وظیفه هدیه دادن را بر عهده دارد.
- در روسیه، «دِد موروُز» (Ded Moroz) که به معنای پدربزرگ سرما است، نقش مشابهی ایفا می‌کند.
- در فرانسه، او را «پِر نوئل» (Père Noël) می‌نامند که به معنی پدر کریسمس است.
بابانوئل در دنیای مدرن
امروزه بابانوئل به نماد جهانی کریسمس تبدیل شده و در تبلیغات، فیلم‌ها، کارتون‌ها و جشن‌های کریسمس حضور دارد. کودکان در بسیاری از کشورها برای بابانوئل نامه می‌نویسند و از او درخواست هدیه می‌کنند. همچنین در بسیاری از مراکز خرید، افرادی در لباس بابانوئل حاضر می‌شوند تا کودکان با آن‌ها عکس بگیرند و تجربه‌ای شاد داشته باشند.
بابانوئل شخصیتی افسانه‌ای است که ریشه در تاریخ و سنت‌های مختلف دارد. او نمادی از سخاوت، شادی و امید در ایام کریسمس است و نقش مهمی در ترویج روحیه مهربانی و همبستگی ایفا می‌کند. فارغ از باورهای مذهبی، این شخصیت برای بسیاری از مردم جهان تداعی‌کننده لحظات خوش و خاطرات زیبای کودکی است. در نهایت، بابانوئل فقط یک شخصیت خیالی نیست، بلکه پیامی از عشق و نیکوکاری برای تمام انسان‌ها دارد.